Aile Şirketlerinin Sürekliğini Etkileyen İçsel Faktörler
Aile Bireyleri Arasındaki İlişkiler
Bir diğer önemli sorun ise aile üyeleri arasındaki rekabet- ten doğar. Aile üyelerinin özel sebeplerden anlaşamaması ya da aile sorunlarını iş yerine taşıması, elbette ki aile olmanın faydalarını silecektir. Aile üyelerinin bir performans konusunda (dostane olmayan şekilde) yarışması, güç ve kontrol için çatışmalar yaşanması, somut verilerle çözülmesi gereken işletme sorunlarının, görüş farklarının kişisel meselelere dönüşmesi, iş/ücret eşitsizliği gibi dinamikler, aile üyeleri arasındaki rekabeti arttıracaktır (Levinson, 1971).
Bütün bunların içinde belki de en dikkate değer olan muhtemelen, somut sorunların ikili ilişkilerdeki sıkıntılardan etkilenmesidir. Bunu açacak olursak, aile ve işletmenin iç içe ya da üst üste çalışan iki sistem olduğunu hatırlamakta fayda var. Bir aile üyesi, şirketin stratejisine ve geleceğine, kendisiyle denk statüdeki aile dışı bir çalışandan daha yakındır ve daha içten bağlıdır. Hele ki gerçekten stratejiyi etkileme gücü olan pozisyonlardaki kardeşler arasındaki sıkıntılar, şirkete ait somut kararlar ile ya da karar alma sırasında çözülmeye çalışılabilir. Kısaca “akrabalar arası anlaşmazlıklar” başlığı altında inceleyebileceğimiz konu, hızla üstünde durulup çözülebilecek, bu renk siyahtır-beyazdır ya da iki artı iki dörttür beştir, gibi basit bir sorun değildir. Kişiler arası ilişkilerin daha karmaşık seçimleri (uzun vadeli yatırım, üretim değişikliği, pazar seçimi v.b) kararları etkilemesi durumudur. Buradaki dikkate değer sorunlardan biri şudur; iki profesyonel sadece işletme alanında etkileşirken, aile üyeleri hem iş hem de aile alanında etkileşmektedir. Bu açıdan bakarsak aile üyeleri ve profesyoneller arasında şöyle bir fark olduğunu görürüz: Profesyoneller birbirleri ile çok temel duygusal bağlar geliştirirken, aile üyeleri çok kuvvetli duygusal bağlardan sonra iş ilişkileri içine girmişlerdir.
“Aile fertlerinin güç dağılımın da muhakkak baba veya amca pozisyonunda olan kişinin ağırlıkta söz sahipliği söz konusudur, bunu büyük oğul veya büyük kız takip eder. Yönetimin başındaki büyük kişi, şirketi kendi bildiği yöntemlerle büyüttüğü için 2. Kuşakla muhakkak çatışma halindedir.”
Aykut COŞKAN
Yani yukarıda belirtilenler başlı başına sorun değildirler. Tatsız bir rekabet ya da ücret adaletsizliği ortalama bir İK yöneticisi ya da İK danışmanı tarafından çözülebilecekken, aktörler aile üyeleri olduğunda ortaya çıkan ya da daha doğru bir tabirle, hep orada bulunan duygusal etkileşim, daha profesyonel ve karmaşık bir yönetim gerektirecektir.
Aile Şirketleri ve Profesyonel Yöneticiler – İnci Özkul
ISBN: 978-975-286-509-9
© İnci Gülsün Özkul Yönetim ve İnsan Kaynakları Danışmanlığı 2016